«Աշակերտը պետք է լավ քրիստոնյա լինի, մեծ հոգու տեր մարդ ու ճիշտ դաստիարակված»

«ՍՐՏԻՑ ՓՈԽԱՆՑՎՈՂ ՈՃ»
Սինդեն-րյու ձյու ձյուցուն արևելյան մարտարվեստ է: Ճապոներենից թարգմանաբար նշանակում է «սրտից փոխանցվող ոճ»: Այն իր հետևորդներն ունի Հայաստանում: Ավելին: Այս տարի գարնանը, երբ մեր մարզիկները` Հենրիկ Շահբազյանի գլխավորությամբ, Ճապոնիայում ցուցադրեցին իրենց հայկականացրած այս կարատեի մարտաոճը, այն գրանցվեց որպես մարտարվեստի հայկական ոճ` իր հոգևոր հիերոգլիֆով: Սա միակ քրիստոնեական մարտարվեստն է, որի հիմքում դրված են խաղաղասիրությունն ու ինքնապաշտպանությունը:
ԿԻՏԱՆՈ ՏԱԿԱՈՆ հայ մարզիկների ուսուցիչն է: Նա Ճապոնիայի կայսերական պալատի անդամ է, սինդեն-րյու ձյու ձյուցուի հիերարխիայում՝ 3-րդ մարդը: Սեպտեմբերի 30-ին կլրանա արևելյան մարտարվեստի մեծ վարպետի 65-ամյակը: Օրերս նա աշխատանքային այցով գտնվում էր Երևանում և մեկնելու նախօրեին սիրով համաձայնեց հարցազրույց տալ «Իրավունքը de facto»-ին:
-Ինչպե՞ս սինդեն-րյու ձյու ձյուցուն հայտնվեց Հայաստանում, որտեղ, ի դեպ, արևելյան մարտարվեստի մի քանի ոճեր արդեն ներկայացված են:
-2005-ին Հունգարիայում ծանոթացա Գրիգոր Շեկոյանի հետ, որն այսօր Ճապոնիայի կայսերական պալատի պաշտոնական ներկայացուցիչն է Հայաստանում: Նա ինձ պատմեց, որ Երևանում հոգևոր ուսուցիչ ունի, հոգևոր եղբայրներ, աշակերտներ ունի, հոգևոր աշխարհի հետևորդ է և ուղղորդվում է խաղաղասեր հոգեբանությամբ: Ես ցանկություն հայտնեցի այցելել Հայաստան, ճանաչել հայ ժողովրդին և իմ մարտարվեստը փոխանցել նրան: 2006-ին Բրյուսելում մարտարվեստների համաշխարհային փառատոնի օրերին կրկին հանդիպեցինք Գրիգոր Շեկոյանի հետ և պայմանավորվեցինք, որ 2007-ին կհյուրընկալվեմ Երևանում: Իմ առաջին այցելության ժամանակ համոզվեցի, որ Հայաստանը պարարտ հող է սինդեն-րյու ձյու ձյուցուի ներդրման և զարգացման համար: Չէ՞ որ այս մարտարվեստի գաղտնիքներին տիրապետելու հնարավորություն տալիս են միայն նրանց, ովքեր մեծ հոգի ունեն և խաղաղասեր են: Վայրենի, ագրեսոր մարդիկ զրկված են այդ հնարավորությունից:
-Դուք այդքան կարևորո՞ւմ եք աշակերտի տեսակը:
-Այո, միանշանակ և բավական խիստ: Ինձ համար շատ կարևոր և առաջնային են աշակերտի հոգևոր արժեքները: Ես այժմ Հայաստանում եմ և համարում եմ, որ աշակերտը պետք է լավ քրիստոնյա լինի, մեծ հոգու տեր մարդ ու ճիշտ դաստիարակված: Միայն այդ դեպքում ես նրան անշահախնդրորեն կբացահայտեմ սինդեն-րյու ձյու ձյուցուի գաղտնիքները: Բնական է, ես շատ լավ պատկերացնում և հասկանում եմ, թե ինչ է իրենից ներկայացնում քրիստոնյա մարդը և ինչ է նշանակում լավ քրիստոնյա լինել: Եթե մարտարվեստն ունի իր հոգեբանությունը, ոճը, իր ուղին, ապա պետք է պահպանել դրանք և քայլել այդ ճանապարհով: Իսկ սինդեն-րյու ձյու ձյուցուի ճանապարհը երկար է, և ոչ ոք չի կարող այն արագ, հապճեպ անցնել. հարկավոր է ծանր փորձությունների միջով անցնել, ձեռք բերել որոշակի անհրաժեշտ հատկանիշներ: Բացի այդ, մի մոռացեք, որ սինդեն-րյու ձյու ձյուցուն «սրտից փոխանցվող ոճ» է, ինչը նշանակում է, որ ես ընտրում եմ միայն սրտիս մոտ մարդկանց:
-Պետք է ենթադրել, որ հայ գործընկերների հետ Դուք բազմամյա ծրագիր եք իրականացնում:
-Այո: Մենք 6-ամյա ծրագիր ենք իրականացնում, և, համաձայն դրա, ես ամեն տարի պետք է պարտադիր այցելեմ Երևան: Սա իմ երկրորդ այցն է: Ինձ համար շատ հաճելի է այստեղ աշխատել: Չէ՞ որ գտնվում եմ այնպիսի հիանալի մարդկանց շրջապատում, ինչպիսիք են Շահբազյան սանը, Շեկոյան սանը, Հակոբյան սանը, Խաչիկ, Անդրանիկ, Հրաչ, Մամիկոն եղբայրները: Մենք մի ընտանիք ենք: Չեմ թաքցնում, Ճապոնիայի կայսերական պալատը որքան էլ պարտադրում է կատարել ծրագրային պայմանավորվածությունը, նույնքան էլ թույլատրում է միակողմանի խզել այն, եթե դիմացինը չի համապատասխանում վերը նշված պահանջներին: Բայց ես կրկնում եմ` աշխատանքներն այստեղ ավելի քան նորմալ են ընթանում: Աշակերտներս բոլորն էլ հրաշալի աշխատում և շատ լավ ընկալում են հնարքները: Շեշտեմ, որ բազմամյա ծրագիրը բազմափուլ աշխատանք է ենթադրում: Առաջին տարին սկսնակ գոտիների փուլն է, այնուհետև գալիս են 1-5-րդ վարպետական փուլերը:
-Դուք ուսումնական նյութեր թողնո՞ւմ եք Ձեր աշակերտներին:
-Ոչ: Ավելին, արգելում եմ լուսանկարել կամ նկարահանել պարապմունքները: Օրական 2-3 հնարք եմ սովորեցնում և մինչև չեմ համոզվում, որ աշակերտներս լրիվ յուրացրել են դրանք, առաջ չեմ գնում: Այս հնարքները ես, պատկերավոր ասած, ձեռքից ձեռք եմ փոխանցում։ Աշակերտներս պետք է զգան իմ ձեռքի ուժգնությունը, ձեռքի հոսքը, շնչառության հոսքը, էներգիայի հոսքը… Այլապես կուղարկեի դասընթացի ձայնագրության սկավառակը և գործն ավարտված կհամարեի: Համոզված եմ, որ իմ այս չարչարանքը և այս երկար ուղևորությունն արդարացված են։ Ես արդյունքը տեսնում եմ:
-Հայաստանից բացի, էլ ո՞ր երկրներում եք դասավանդում սինդեն-րյու ձյու ձյուցու մարտարվեստը:
-Հայաստանը երկրորդ երկիրն է։ Սկսել եմ Ռումինիայից, ուր, ի դեպ, պատրաստվում եմ մեկնել Երևանից: Մեծ Բրիտանիայում նույնպես ցանկություն են հայտնել սովորել սինդեն-րյու ձյու ձյուցու մարտարվեստը: Հունգարիայում, ընդհակառակը, դադարեցրի ուսուցանել. այդ երկրի ներկայացուցչի վարքը պատճառ դարձավ, որ կայսերական պալատը միակողմանի խզի պայմանավորվածությունը: Ես 30 տարուց ավելի է` դասավանդում եմ սինդեն-րյու ձյու ձյուցու մարտարվեստը: Թող զարմանալի չթվա, ես էլ սինդեն-րյու ձյու ձյուցուի կազմակերպությունում ունեմ իմ վարպետը: Նա կայսերական պալատի ղեկավարների կազմում 3-րդն է, սինդեն-րյու ձյու ձյուցուի ամենագլխավոր մարդը: Չնայած պատկառելի տարիքին` վարպետն 87 տարեկան է, նա բավական կայտառ է և աշխատում է երիտասարդական ավյունով:
-Ի՞նչ տպավորություններով եք մեկնում Հայաստանից:
-Տպավորություններս հենց այստեղից են սկսվում, այն մարդկանցից, ովքեր այժմ շրջապատում են ինձ, ում օգնությամբ ես Հայաստանն է՛լ ավելի ճանաչեցի ու սիրեցի: Իմ ուշադրությունը գրավեցին հայկական եկեղեցիները. դրանք շատ բարձր չեն, կոմպակտ են, և նրանցում սիրտ ու հոգի կա: Եվրոպական եկեղեցիները, օրինակ, ավելի բարձր են, և այնտեղ բավական սառն է: Ես զբոսնել եմ Երևանում, հայերը շատ գեղեցիկ են, մանավանդ` հայուհիները: Հաջորդ տարի ցանկանում եմ Հայաստան այցելել գարնանը, որպեսզի տպավորություններս ձեր հինավուրց երկրից էլ ավելի հարստացնեմ: Մենք` ճապոնացիներս, մի կարևոր հատկանիշ ունենք. եթե մարդկանց, ժողովրդի հետ սրտի և հոգևոր կապվածություն ենք հաստատում, երբեք այն չենք խզում:
-Անշուշտ, հեռվից դիտել եք Արարատ սարը: Կարո՞ղ եք համեմատել Արարատն ու Ֆուձիյաման:
-Երկուսն էլ չափազանց գեղեցիկ ու սիրելի են, և երկուսն էլ սուրբ սարեր են համարվում: Պարզապես Ֆուձիյաման Արարատից ցածր է. այն 3770 մետր է, իսկ ձեր Արարատը` 5165: Մի առանձնահատկություն նշեմ. մեր Ֆուձիյաման կանգնած է բացատում և մենք անարգել բարձրանում ենք այն, Ֆուձիյաման նույնիսկ զբոսավայր է: Ի դեպ, այնտեղ հոգևոր մենակյացներ են ապրում: Արարատ սարը շրջապատված է լեռներով, և բարձրանալիս միշտ կարող են խնդիրներ ծագել:
-Ըստ մեր Աստվածաշնչի, ամբողջ մարդկությունը Նոյից է սկսվել, բոլոր ազգերն այստեղից են սկիզբ առել` Արարատյան դաշտից: Կարելի՞ է ասել` Դուք եկել եք Ձեր պապերի հայրենիքը…
-Հայաստանից ստացած տպավորություններիս մասին պատմելիս նշեցի, որ դրանք հիանալի ու անջնջելի են, և ես ինձ շատ լավ ու հիասքանչ եմ զգում այստեղ: Իսկ մարդն այդպես հարմարավետ կարող է զգալ միայն իր հայրենիքում:
Զրուցեց Գևորգ ՄԱՐԿՈՍՅԱՆԸ

Մեկնաբանություններ